A short history of comics in Turkey
Comics and comic strips have been published in Turkey for the last one hundred odd years with some interruptions, and for eighty years on a continuous basis. There have been some remarkable local productions published during this period. Yet, when comics are brought up in Turkey, the first creations that come to mind are those of foreign origin. The foremost reason for this is that comics production in Turkey has never developed into a full-fledged industry branch. Local comics that were financed and supported by newspaper publishers could not rival foreign publications, neither on a quantitative nor on a qualitative basis. Therefore it is of no surprise that even during the years 1955-1975, generally known as the golden age of comics in Turkey, no locally produced children’s comics attained widespread popularity.
Still, the country saw the creation of many significant comics, such as Karaoğlan by Suat Yalaz, Abdülcanbaz by Turhan Selçuk, and Sezgin Burak‘s Tarkan. In this period, comics were published daily in the form of comic strips in newspapers, which would mostly be compiled in full-length comic books after their daily publication. At a time when magazines for children could survive even on small sales figures, cartoonists turned first and foremost to periodicals, thus reinforcing the presence of comics across their pages. With growing income and influence, the artists were then able to develop their work more deeply, allowing their creations from then on to incorporate narrative forms according to the needs of the publication and readers’ profiles.
Turkish authors’ focus on historical themes, extravagant prose about heroic figures, and eroticism seem to have met readers’ expectations as well as publishers’, as these elements have firmly established themselves over the years. Traditionally, almost every newspaper (Hürriyet, Milliyet, Akşam, etc.) has reserved a space for comic strips, especially historical ones. The benefits to newspapers have not come solely from the growing interest in this genre—comic strips have contributed to newspaper design on the visual level, too. Due to insufficient printing technology before the 1970s, photographs were only scarcely used. Thus, artists who worked both with the newspapers and in the comic strip genre were able to shape the visual aspect of the Turkish press. Caricatures, vignettes, portraits, illustrations and various decorations were all used in place of photographs. Comics artists (such as Suat Yalaz, Bedri Koraman, and Turhan Selçuk) generally received good salaries and the comic strips they produced returned high royalties.
With the introduction of modern printers to Turkey, however, photographs soon took over on the visual level. This transformation would reduce both the standing of comic strips within the newspaper industry as well as the royalties paid for their creation. Due to subsiding royalties, newspaper illustrators and graphic artists gradually turned their attention away from the production of comic strips, and despite the continued importance of comic strips since then, they would never again match the high level of popularity they enjoyed leading up to the 1970s.
The evolution of comics in the highly popular magazine Gırgır is once again due to favorable economic conditions and the financial support from newspaper owners. It all began with the development of offset web printing facilities by famous media owner Haldun Simavi, which represented a great step forward in the evolution of print media. Up until then, it had been virtually impossible to produce hundreds of thousands of newspapers and distribute them across the entire country in a single day. But with his new, fast-printing facilities, Simavi revolutionized the press and printing industry by producing massive amounts of newspapers and magazines rich in photographs and illustrations. At the onset of the 1970s he also experimented with an erotic, comical, and to some extent political humour magazine—Gırgır. Along with its strong cultural and political identity, Gırgır’s commercial success cannot be disregarded. The emergence of many comics creators on the national level and their existence up until today is directly attributable to Gırgır’s strong sales and economic success. The magazine opened up a new path for artists who had previously been working mainly for newspapers. Many young people were able to make a good living in this way through their art, and under such favorable conditions, other magazines with the same format as Gırgır, sporting caricatures and humorous comic strips, have also become popular.
Nearly all the comics from the last forty years that have secured a place in the hearts and minds of the Turkish belong to the humor genre. The vast majority (Oğuz Aral‘s Utanmaz Adam, or “Shameless Man,” Küçük Adam by İlban Ertem, En Kahraman Rıdvan by Bülent Arabacioglu, Gaddar Davut by Nuri Kurtcebe, etc.) are based on irony, drawing heavily on exaggeratedly heroic characters and adventure-filled episodes by utilizing satirical language. Gırgır and other humour magazines (Çarşaf, Limon, Fırt) that emerged at the same time reached total sales figures of one million copies. Such a windfall of sales, as well as the magazines’ variety, had a great impact on comics, such that the richness of visual styles and narrative forms rose to an unforeseen level. Galip Tekin, Suat Gönülay, Kemal Aratan and Ergün Gündüz were among the most productive comics artists of those years and the ones that most strongly influenced the following generations of artists.
However, such burgeoning quality and quantity was abruptly reversed by the heavy erosion of sales caused by the negative impact of television, so that by the first half of the 1990s, sales of print media had fallen by 80 percent compared with figures from just a decade before. Confronted with the growth of commercial TV channels, many magazines (Leman, Deli, etc.) turned against mainstream taste and put a new emphasis on stories that could not be aired on TV. This evolution not only marginalized magazines in general but also affected comics, investing them with a rather grotesque touch.
The most important magazine of that period was L-Manyak. The main aim of the magazine is humor and all that relates to buffoonery. Openly obscene and scatological in character, it scorns the “sensitivities” of urban society. Typical targets of the magazine are predators, braggarts, the rich, gluttons, ambitious businessmen, and those who use their sexual attraction to climb up the social ladder. As opposed to its predecessors, however, one topic is not touched upon: politics. The cover focuses on grotesque characters and comical representations of violence and various sexual practices. Decidely vulgar in nature, the magazine’s humor does however serve as constructive criticism. Mainstays of the stories in L-Manyak include the use of violence against oppression and the oppressors, the wish to escape the masses, mistrust towards certain political agendas, strong and insatiable sexual desire, hedonism, general mistrust towards others, and indifference to money.
Nowadays comics in Turkey are styled on the narrative model of L-Manyak. It is thus important to understand the common aesthetic preferences at the base of the L-Manyak trend: as opposed to the very minimalistic approach cultivated by legendary editor Oğuz Aral, most editors now prefer drawings against a detail-loaded, photorealistic background and tiled page designs. Kötü Kedi Şerafettin (Şerafettin the Bad Cat) by Bülent Üstün showcases the punky past of the author and his aesthetic rebellion. In the L-Manyak “Martyrs” series by Mrmo Termbelçizer, the author recounts stories about his artist friends who find death in many different ways. Another subcultural story by influential artist Oky (Oktay Gençer), Cihangir’de Bi Ev (“A House in Cihangir”), revolves around a quarter of Istanbul, where Cihangir is shown as a bohemian space of the city, with a focus on adolescents’ sexual and emotional relations. Other typical examples of this period are Cengiz Üstün’s grotesque works that invert the logic of horror movies, like Kunteper Canavarı (The Kunteper Monster), and Gürcan Yurt’s Turkish take on Robinson Crusoe (Robinson Crusoe ve Cuma, or Robinson Crusoe and Friday). Other comics artists whose various works have recently made a splash are Bahadır Baruter, Kenan Yarar and Ersin Karabulut.
Finally it is of interest to expand on a few artists who have become prominent in the course of eighty years of local comics production. Suat Yalaz’s swashbuckling serial Karaoğlan (1962) and Turhan Selçuk’s formidable Turk in the last days of the Ottoman Empire, Abdülcanbaz (1957), were able to establish themselves on various platforms and keep up with the times, thus becoming classics in the Turkish comics scene. Sezgin Burak’s Tarkan is interesting because of its masterful originality and creative settings. Although Ratip Tahir Burak is considered by many to be a great painter who stands out for his artful drawing rather than his stories, he has become a model for the entire Gırgır generation. Oğuz Aral’s Utanmaz Adam has become a model as well for its successful scripts and well-conceived storylines. Engin Ergönültaş, born in 1951, deeply influenced the generations to come by creatively employing the original character of hınzır (originally meaning “swine,” “pork”; here in the sense of a boorish and unfeeling person) and through his literary visuality. Much of the production of today’s Turkish comics artists is deeply rooted in Ergönültaş’s influential artwork. With perhaps much more still to come.
[Levent Cantek]
Cizgili Seyler
Grafik Roman, Magdurun Dilini Söyler
Cizgi romanlar, ekseriyetle erkek ve muktedir kahramanlarin seruvenlerini anlatir. O kahramanlar kurtarir, alt eder, kazanir ve hicbir surette kaybetmezler. Soloúp’un grafik romani, gerceklere, evlerinden göce zorlanan insanlarin hatirladiklarina dayandigi icin böylesi bir hayal ve idealle ilgilenmiyor. Gucunu ve yenilikciligini buradan aliyor, insancil bir referansi var, kim haklidan cok kimin aci cektigini resmetmeye calisiyor.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Buyumek isteyen cocuklarin yurek gumburtusu
Ferri, kendi kusaginin butun ureticilerine benzer bicimde 30’lu yillarda okudugu Amerikan cizgi romanlarini, cizer olarak Alex Raymond’u izleyen, onlardan ilham alan biriydi. Zagor’un sonu kavgayla biten, yumruklariyla etrafindakileri metrelerce ileriye savurdugu hararetli bir öfkesi vardir. Ferri, bu cocuksu heyecani, o dehsetli patlamayi -hic abartmiyorum- bayilarak ciziyordu. Siyah beyazin dagilimi, cininin siddetlenmesi, fircanin belirginlesmesi, bir kareden digerine gecen suratli ardisiklik, dizinin her zaman en basarili sahneleri oldu. Bu kadar hizli cizen, bu kadar cok cizen birinden deha ölcusunde biriciklik beklenemez.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Sizofren ve arzulu bir tisört
Cizgili Tisört, Ersin Karabulut’un yakin dönemde cikan Sevgili Gunluk (2009) ve Amatör (2013) albumlerinde olusturdugu dunyanin devami olmus. Yine arzu ve kötulugun enerjisine, yine yalan dolan, hile ve desisede odaklaniyor ve yine meselesini bir pembe dizi gerilimi icinde anlatiyor. İlginc olan, kendisini kahramanlastirdigi, otobiyografik nitelikli Sandik İci cizgi romanini dolayli bicimde hikayesinin merkezine tasimasi.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Dislanmislarin Savasi
Yeni nesil hikâyelerin ters yuz ettigi kaliplar var; Kyle, icine seytan girmis bir cocugu yumrukluyor örnegin. Manzara, öyle ya da böyle, bir cocugun bir yetiskinden ölduresiye dayak yemesi; ebeveynleri ve pedagoglari dehsete dusurecek sertlikte ustelik… Ote yandan hikâye, temelde genc bir okura hitap ediyor, kanlar icinde kalan Joshua, bu okura yakin bir yasta…
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Tepe’nin Kayip Ruyasi
Tepe, bir yolculuk ve takip cizgi romani; ilgincligi, magara resimlerini andiran bir görsel bicimsellik tasimasi. Firat Yasa, bir önceki calismasi olan Avci Nun’da (2013) bu cizgiyi kullanmis, naif ve arkaik duran bir estetikle hikayesini guclendirmisti. İc derinligi olmayan, figuratif bir hareketlilik ve monokrom bir duraganligi göz alici renklerle baskalastirmis, ortaya özgun bir aura cikarmisti.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Tenten, tarihsiz bir edebiyat ülkesinde!
Romanciligiyla bildigimiz Tom McCarthy’nin Tenten’le ilgili bir kitabi yayimlandi. Eksik söylemis oldum, kitap sadece Tenten’i icermiyor; bir yandan cizgi romanin kliselerini, hikaye izleklerini ve degisimini anlatirken diger yandan yazarin “Hergé uzerine yazarsam Freud, Derrida ve daha bir suru insan uzerine yazmis olurum; ayrica öylesi daha eglenceli olacaktir,” fikriyle ele alinmis bir deneme. Cizgi roman, en cok edebiyata ve sinemaya benzetilir. Söz sanatlarini kullanmakla birlikte edebiyat degildir.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Pembe İyimser bir Renktir
Nasil bir hikâye Arakci? Eskiden sanat dergilerinde kucuk hikâye derlerdi, simdi minimal demeyi tercih ediyoruz. Cizgi roman tarihinde bu tur anlatilarin kendine yer bulmasi hele edebiyatla kiyaslanirsa cok ama cok yenidir. En fazla elli yil geriye gidebiliriz. Cizgi romanlar suratli, mutlaka bir olaganustuluge dayanan tahkiyelerdir. Bu anlayisin disina cikmak, anlatiyi yavaslatmak veya hikâyeyi bilerek tamamlamamak, endustrinin isleyisi geregi cok da kolay olmadi.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Gaiman Masallari
Neil Gaiman, global dunyanin coksatar yazarlarindan biri. Epik dile olan hâkimiyeti, hikâye evreni kurabilme ustaligi, aktuelle mesafesi ve ölculu muhalifligiyle uzun yillar populerligini koruyacak, öyle anlasiliyor. Genc kalabilen veya genc okura hikâyeler anlatabilen bir yazar. Fantastik edebiyatin icinde kalarak korku turunun populer referanslarini kullaniyor. Olum, ölumden sonraki hayat, din mitolojisi, insan disi varliklar ilgisini cekiyor. Gaiman, pek cok unlu korku edebiyatcisi gibi insanlardan cok yaratiklara yakin durmayi seviyor. İyilik ve kötuluk meselesine odaklandigi icin insan tekinin kibir, hirs, haset ve acimasizligini kiyasiya elestiriyor.
Cizgi Aleminden
Hangi Nietzsche?
Michel Onfrayin yazdigi Maximilien Le Royun cizdigi Nietzschenin biyografik cizgi romani Nietzsche – Ozgurlugu Yaratmaki incelerken aklimda su soru vardi: Nietzschenin cizgi romani nasil yapilabilir? Guzel cizilmis, el hak, grafik niteligi yuksek, tek tek bakildiginda goz alan sayfalari olan bir calisma ama… Nietzsche gibi sahiden karisik, rivayeti bol, durmaksizin yazan, masa basinda yasayan, pek cok bakimdan munzevi birisi nasil anlatilir?
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Basibos ve avare dolasirken
Basibos, Hollandada 2012de yayinlanmis bir ilustrasyon albumu (De Harmonie, Amsterdam). Anlasildigi kadariyla, İstanbulda bir donem yasamis, hatta kimi calismalarini sergileme imkâni da bulmus, 1983 dogumlu genc bir cizerin Gijs Kastin uretimlerinden olusuyor. Biz millet olarak diyelim, disaridan nasil algilandigimizi merak eder, bir yabancinin bizi nasil anlattigina dikkat kesiliriz. Dogrusu, ekseriyetle Arap ve Ortadogu hinterlandina iliskin imge ve kliselerle niteleniriz. Dar sokaklar, tikis tikis pazar yerleri, carsafli kadinlar, ezan sesleri, biteviye pazarlik sahneleri ve erkek kalabaliklariyla anlatilir İstanbul. Camii onunde pir pir ucusan guvercinler, Galata Koprusu balikcilari ve sokak kedileri sik resmedilen manzaralardandir…
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Monoton bir grafik roman
Zeina Abirachedin Olmek Gitmek Donmek – Kirlangic Oyunu yakinlarda yayinlanan yeni bir grafik roman. Lubnanli kadin cizer Abirachedin cocuklugunun gectigi Beyrutta bir apartman dairesinde yasananlari, komsuluk iliskilerini ve savas kosullarinda aileler arasinda gelistirilen dayanismayi anlatiyor. Dokunakli bir hikâyesi var. Grafik roman icin ideal sayilabilecek bir tahkiye kurulmus. Otobiyografik nitelikli, insani bir meselesi olan, yavas ve minimal akisli. Hikâye, bombardiman altinda, olumun esiginde mutlu olmaya calisan iyimser karakterlerin cevresinde gelisiyor. Buradan ekmek cikar mi? Cikar elbet. Gel gor ki ben albumu sevmedim.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Yeni Asteriks ne kadar yeni?
Asteriks, cizgi roman dunyasinin en sevilen seriyallerinden biri. Frankofonluguna ragmen global bir populerlik kazanmasi tartismasiz onemli bir basari. Yasadigimiz dunyada İngilizce konusmayan ve Amerikali olmayan herhangi bir urunun basarisi her bakimdan sasirtici. Ustelik Asteriks nasil tanimlarsak tanimlayalim mizahi bir hikâye. Mizah dedigimiz sey de ister istemez yasadigi yere benzer, tercume edildikce etkisini yitirir. Dusunun, hikâyede, Romalilar butun Fransaya hakim olmalarina ragmen kucuk bir Galya koyune giremiyor, onlardan kose bucak kaciyor, her defasinda sopalanarak maglup oluyorlar. Bu kadar Fransiz olan bir hikâyenin bunca sene yasamasi, global bir ikona donusmesine sadece ilginc diyemeyiz.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Kabadayilar, zombilere ve zamana karsi…
Cizgi romanlardan, filmlerden ve romanlardan, aslina bakilirsa gerceklik vehmi kurarak bize hikâye anlatan herkesten ve her seyden inandiricilik bekliyoruz. İnandiriciliktan ne anladigimiz da bazen karisiyor, sasmaz bir hakikatten soz eder gibiyiz sanki. Ureticilere gercegin, tarihin ve yasanmis olana dair mutlak sadakatin yukunu bindirdigimiz de oluyor. Hayir diyoruz, o tarihte bu bina oyle degildi, insanlar boyle konusmazdi, oyle bir gelenek yoktu, kimseler oyle giyinmezdi vs. Hata bulmanin, yanlislari teshir etmenin ergen hazzini goz ardi ediyor degilim. Anlatmak istedigim her hikâyenin bir gerceklik vehmi yarattigini akilda tutmamiz gerektigi. Fellininin cok sevdigim bir sozu vardir, mealen aktariyorum: "Fikir iyiyse, mantigi pencereden disari atarim.". Gercek, yeri gelir, hikâye oldugunda okunmayacak kadar sikici bile olabilir demek istiyorum.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Keske hayati ve tarihi daha cok hikâyelestirsek
Ulke tarihinin onemli siyasi olaylarini hikâye olarak anlatamadigimizi dusunuyorum. Epik bir akiskanlik, hamasi bir dil ve piyesvari bir teatrallikten fazlasini cikaramiyoruz. Yayincilar, yapimcilar, burokratlar, genis anlamiyla ureticiler tarihe bakarken cocuksulasiyorlar. Krallar olmadan tarihi anlatmak bize ya nafile geliyor ya da gunah raddesinde suc. Onlar olmadan hikâyeler tatsiz, yavan, yetersiz bulunuyor. Siradan insanlarin hukmu yok bizim icin. Donup dolasip mars soyletiyoruz onlara, gecit torenine sokuyoruz. Tarihin kahramani binbir cesit versiyonuyla Ulubatli Hasan oluyor ve hic sasmiyor. Ogretmenleri, imamlari, devrimcileri, sehitleri, askerleri, sanatcilari sloganlarla sunuyoruz. Baska turlusu hosumuza gitmiyor, bizi kesmiyor. Bu kadar gokdeleni bosuna yapmiyoruz, her yerden gorunsun, hayran olunsun istiyoruz. Meramim yanlis anlasilmasin, ah vah etmiyorum, biz boyle anlatmayi seviyoruz demek istiyorum. Gezi Ayaklanmasini anlatabilecek miyiz ornegin? Romantize edilecek, poster havasinda bir donemden digerine devsirilecek orasi muhakkak ama Gezi icin nasil bir hikâye aklediyoruz acaba?
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Konuskan Bir Zweig
Yakin tarihli bir romanin cizgi roman uyarlamasi yapilmasi zaten ilginc; bunu bizzat yazarinin yapmasi, ustelik senaryoyu romana sadakat gostermeden kurmasi iki kere daha ilginc olmus. Cizgi romanla ilgilenen herkesin romanla cizgi romani karsilastirarak okumasini oneririm. Cunku farkli tercihlerde bulunmus yazar, devamliligi guclendiren bir kurgu olusturmus. Cizgi romanla edebiyatin anlatim dilleri ayni degil, birinde sozcuklerle dusunuyorsunuz digerinde diyaloglar ve ardisik sahnelerle. Sizin romanda sozcuklerle evirip cevirdiginiz, okurun tahayyulunu yonlendirdiginiz, uzun uzadiya islediginiz bir betimlemeyi, cizgi romanda ressam tek bir karede kisa yoldan gosteriveriyor cunku.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Kadin Hikâyelerini Beklerken…
Ramize Erer, Turkiyenin en uretken cizgicilerinden biri. Uzun yillar haftalik dergilerde, gunluk gazetelerde cizmek, ustelik bunu belirli bir niteligin altina dusmeden basarabilmek az sey degil. Hele bir donem, basta Kotu Kiz tiplemesi olmak uzere cinselligini meydan okuyarak alenen yasayan, cevval ve tedirgin edici genc kadin mizahini cok iyi anlatmisti. Sehirli orta sinif genclerin hayatlarini komiklestirerek resmedilme mahareti gostererek populerlesmisti.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Cizgi Roman Sevmeyen Don Kisot
Don Kisot, dunya tarihinde modern romanin ilk ornegi sayilir. Tahkiyesi, metinlerarasiligi, oyunbazligi ve anlatim gucu sahiden de asilamayacak olcude farkli ve her bakimdan yeni bir romandir. Don Kisot yazildiktan sonra roman sanati baska bir merhaleye gecmistir. Ve saniyorum, her kulturde bilinen, pek az kitaba nasip olmus bir populerlige sahiptir. Farkli mecralarda defaatle uyarlanmis, taklit edilmis, bir parodi unsuru olarak sayisiz kez kullanilmistir. Unlu Alman cizer Flix imzasiyla Don Kisotun cizgi roman uyarlamasi yayinlandi gecenlerde.
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Cizgili guzel seyler
Kayip Bir Ressamin Evrak-i Metrukesi
Yuz yil once diyelim, matbaa teknolojisinin yetersizligi nedeniyle gazeteler-dergiler pek fotograf kullanamaz, basin ressamlarina basvurur, onlarin urettigi gorsellikten faydalanirlardi. Gazete-dergi dagitimi ulke capinda yapilamadigindan satislar yuksek degildi ve bu durum ressamlara odenen telifi dogrudan etkiliyordu. Hemen butun ressamlar bir gazeteye ve birden fazla dergiye is yetistirmek durumundaydi. Seri uretim yapabilen, o disiplini gosterebilen ve o profesyonelligi basarabilen ressam sayisiysa cok fazla degildi. Yayincilar, onlara mecbur kalmamak icim profesyonellerin alternatiflerini ariyor, yetenekli gencleri, akademiden ogrencileri, meraklilari devsirmeye calisiyor, ucuz maliyetli isimler bulmaya ugrasiyordu. Bu cercevede her donem surekli calisan isimlerin yaninda piyasaya girip cikan pek cok ressam namzedi oluyor, cogu sebat etmiyor, kaybolup gidiyordu. İzzet Ziya, gecen yuzyilin ilk yarisinda calismis, sonradan kaybolup gitmis basin ressamlarimizdan biri.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Erkeklik Halleri, Neye Benzerdi Zamanin Sirlari...
Ve Sinem, bugunun, mizahin naiflesip iyimserlestigi bir donemin hikayesi. Fonda Umut Sarikaya elestirelligini, Okynin İpek&Burak melodramini hissedebiliyorsunuz. Habaset ve husunet olcusunde koyulasan (bazen tehdide donusen) lumpen esprileri LeMandan sonra anlatilmaz oldu nerdeyse. Mizah dergileri, ya yeni bir okur yarattilar ya da vardi da, rotayi o okura dogru cevirdiler. Amerikan sitkomlarinin, beyazcamdaki Yahudi mizahinin esprilerimizi etkiledigini de soylemek gerekiyor. Cihan Kilic karakterlerinin kendini sakinmasi, asil niyetlerini gizlemesi, pozculuklari, egoistliklerine ragmen sevimli kalabilmeleri televizyon komedilerinden asina oldugumuz ozellikler. Boylesi bir birikim olmasa, Ve Sinem, o kucuk kosede, buyuk ihtimal, dikkat cekemezdi zaten. Hem asinalik icereceksiniz hem de yeni geleceksiniz insanlara, populerligin kurali bu.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Renklerin ve Rakamlarin Yolculugu
Yuzuncu Adtan cizgi roman uyarlamasi nedeniyle bahsediyorum. Gecen yil, Ocak ve Temmuz aylarinda ilk iki albumu yayinlanmisti, bu yil cikan Cenovanin Ayartmasi ile ucleme tamamlandi. Joel Alessandranin yaptigi uyarlamayi, mukayese ederek, genel olarak basarili buldugumu pesinen belirteyim. Alessandra, 1967 dogumlu Marsilyali bir cizer, cizgi roman dunyasinin konusulan, ne urettigi merak edilen yildizlarindan biri degil. En onemli calismasinin bu uyarlama oldugu bile soylenebilir. Baska turlusu de saniyorum pek mumkun olmazdi, ne yapsaniz, buyuk bir yazarin, unlu bir kitabin golgesinde kalacaksaniz. Ne etseniz, romana sadakat gostermeniz beklenecek, daima bir gomlek asagida kalacaksiniz. Laf aramizda, cizgi roman dunyasinin yildizlarinin bu tur uyarlamalara gonul indirmesini beklemek abes olur.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Bir Yirminci Yuzyil Klasigi
Crumb, 1943 dogumlu, kalabalik ve epeyce sorunlu bir ailede buyuyor. Sonradan uyusturucu nedeniyle hayatini kaybedecek olan erkek kardesiyle birlikte amatorce cizgi romanlar yapiyorlar. Fritz adli kedinin ilk cizimlerine henuz 16 yasindayken basliyor. Cesitli soylesilerinde farkli bicimlerde hatirlasa da anlasildigi kadariyla alti yil kadar aralikla bu tiplemenin hikâyelerini ciziyor. 1965te, Harvey Kurtzmanin editorlugunde cikan Help icin cizerek Fritzi gun yuzune cikariyor. Sonrasi epey karisik. Kardesi oluyor, genc yasta evleniyor, LSD kullanmaya basliyor ve neyi-nasil yaptigini hatirlamadan yasadigi, mutsuz ve bulanik bir evreye giriyor. Ailesinden uzaklasma telasi, yalnizligi, anarsist akimlarla yasadigi uyumsuzluk, maddi sikintilar, mutsuz evliligi, hepsi pesi sira geliyor. Gel gor ki, ayni hayhuy icinde, Fritz, underground alemde populerlik kazaniyor ve animasyona uyarlaniyor. Kazandigi para ona iyi gelse de Crumb filmden hoslanmiyor, karisi ondan habersiz, para icin ikinci filme de izin veriyor, sonra zaten bosaniyorlar. İlginc olan su, Crumb, kendisi icin hayati bir gerekceyle, mutsuz evligini, uyusturucuya bulasarak olume yaklastigi gunleri veya karisiyla paylasmak istemedigi telif gelirini dusunerek olabilir, Fritzi cizmeyi birakiyor.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Garip Bir Ask Hikâyesi
Gunlerin Kopugu, komik ve huzunlu, sairane ve trajik olmayi basaran, tuhaf, zamanini asan bir romandir. Alelacayip gencler arasinda gecen, fantastik ve kirik bir ask hikâyesi anlatir. Asik olma fikrinin heyecaniyla gezip tozan, pozcu, hedonist, ironik edebi konusmalar yapan, laf yetistiren zengin cocuklarini okuruz. Ebeveynleri yoktur, calismaktan hoslanmazlar, disiplin, siyaset ve buyuk hutbelerden hazzetmezler. Amerikanvaridirler, renklerle kiyafetlerle ilgili avangarttirlar. Caz dinlerler, kitaplardan sehvetle soz ederler, gevezedirler ama kolay susarlar, mutlu olduklarinda bile depresyonun esigindedirler. Coskun neseleri, tarifsiz kederleri, saplantili meraklari vardir. Sebatla konustuklari tek sey asktir. Marazi askla birine, bir modaya, bir yazara ya da egilime kapilabilirler. Vian, sadakat isteyen cogunluga giderek daha yogun bir politik ofke duydugundan tek tek bireylerden, en cok da asik ciftlerden yana olmustur hep. (Gecerken soylemeli, Godardin Serseri Asiklarinin ilhamlari arasinda Boris Viani saymak gerek.) Gunlerin Kopugunun ruya gibi akip giden masalsi evreninin kahramanlari âsiklardir.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Tepegozunu Arayan Cizer
Dogu Yurur imzali İstanbul Odyssey isimli bir cizgi roman albumu cikti. Yurur, eglenceli ilustrasyonlarindan imza olarak tanidigim bir isimdi, meger cizgi romanla da ilgiliymis. Sevindim. Turkiyede cizerler buyuk ekseriyetle iki buyuk mecradan cikarlar(di). İlki dogal olarak mizah dergileridir, telif odeyebildikleri icin kendi uretim auralarina uygun cizerleri daha kolay bulur ve tesvik ederler. Uzun yillar, Oguz Aral gibi cizen karikaturistlerin coklugu, telif getirisi ve populerlikle ilgiliydi. Basari kazanmis bir cizginin benzeri araniyordu. İkinci alan, gazete cizgi romanlariydi. Gazeteler, ask ve kahramanlik tefrikalarina telif oduyor, foto-realistik bir cizgiyi tercih ediyorlardi. Fotograf ayrintisi ve benzerligi, gercekcilik vehmini daha kolay pekistiriyordu. Anaakimi bu iki cizgi anlayis belirliyordu ve dogrusu aksi de mumkun degildi. Ticari getirisi olmadigi icin farkli cizgiler ve hikâyeler yasayamiyordu. Yurur, ceyrek asir once mevcut cizgisiyle ancak mizah dergilerinde yer alirdi ama cizgi roman yapabilir miydi emin degilim. Oysa gunumuzun internet etkilesimi cizerlere yeni firsatlar acti. Ureticiler, cok baska tarzlarla karsilasip, Turkiyede marjinal kalabilecek usluplarini telife cevirebilir oldular. E bu da guzel bir sey.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Carpismanin Teshiri
İpek ve Burak, Okynin yazip cizdigi bir iliski hikâyesi, genc bir ciftin ask, tutku ve sadakatle ilgili savrulmalari melodram kaliplarinda anlatiliyor, Carpisma adiyla da biliniyor. Dizi, az degil, on kusur yildir yayinlaniyor, gunumuz kosullarinda tefrika edilen bir cizgi romanin omur uzunlugu bile bir basari artik. Haftalik hikâyeler, eskilerin deyisiyle tefrikalar takip edilemez oldu. O hafta baslayip bitmeli, surmemeli, okur illa ki ucunu kaciriyor vs deniyor. Artik okurun ilgisini ceken o kadar cok mesele, sayia, lakirdi, anlati ve hadise var ki diye ekleniyor…
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Gabo, Babasina Benzemekten Korkar miydi?
Marquez, aile gecmisini ve ozellikle cocukluk donemine ait hatiralari surekli anlatmis, edebi dunyasinin nadide parcalari olarak hikâyelestirmis bir yazar. Anlattiklarinin ne kadarinin dogru oldugunu bilebilmek elbette mumkun degil ama onun ne dilini ne hadiselerini dosdogru bir hakikat gibi kurmadigini biliyoruz. Gercekci bir dile fantastik ve masalsi unsurlar katarak anlatisini muglaklastirmasi, dussellikle gundeligin siradanligi arasinda salinmasi Gaboyu baskalastiran yazarlik gosterisinin payandalari. Albumun senaristi Oscar Pantoja dogru bir tercihte bulunarak Gabonun biyografisini iki ayri yonde gelistirmis ve onlari birbirine teyellemeye calismis. Bir taraftan yazarlik hayatina dair onemli donemecler belirlemis, diger yandan yazma arzusu, hatiralari ve ozellikle cocuklugunun gectigi evle ilgili bir “anahtar” sunmus. Anahtar dedigimiz Gabonun dedesinden baskasi degil. Dedesi olmasaymis, mutsuz birine donusecegini gostermis bize. Marquezin bunu acikca soyledigi roportajlari ve kendisini anlattigi pek cok cumlesi vardir. Pantoja, yok yere bir yorum yapmis diyemeyiz o sebeple.
Yazinin tamami icin link
derinhakikatler.blogspot.com.t…
Aynada Aksetmeyen Edebiyatcilar
Mizah dergilerinin gecmiste yazi agirlikli oldugu, kadrolarinda edebiyatcilara daha genis yer verdigi, entelektuel bir derinlik tasidiklari iddia edilir. Bu olumlu sayilagelen tablo yillar gectikce azalarak degismis, hatta Girgirla busbutun kaybolmustur vs. Kapi Yayinlarindan Said Cosarin hazirladigi Karikaturun Aynasinda Edebiyatcilar adli bir calisma yayinlandi. Cosar, sanirim hepsi daha evvel nesredilmis makalelerini biraraya getirmis. Dogum tarihlerine gore en yaslisi Abdulhak Hamit, en genci Orhan Veli olan 14 edebiyatciyi ekseriyetle mizah dergilerinden izleyerek haklarinda yazilip cizilenleri derlemis. Cosar, bir varsayim olarak yukarida yazdigim iddiayi yineliyor ve diyor ki, Girgir ciktiktan sonra edebiyatcilar mizah dergilerinde handiyse gorulmez oldular. Ben katilmiyorum bu iddiaya, edebiyatcilarin mizah dergilerinden uzaklastigini dusunmuyor aksine cok sayida yazar cikarttiklarina inaniyorum. Onlari tiplestirmek, komiklestirmek yapilmaz olmustu, dergicilik anlayisi degismisti o ayri. Evet, ilk mizah dergilerimiz yazi agirlikliydilar, gorsellik cok sinirliydi ama bu, mevcut matbaa teknolojilerinin bir sonucuydu, butun gazete ve dergiler yazi agirlikliydi. Gazete ressamlari az bulunuyordu, fotografcilar hic yok gibiydi. Gazete satislari dusuk oldugu icin gorsellik maliyet artiriyordu ve riskliydi, baskida sorunlar cikabiliyor, yayini geciktirebiliyordu. Sunu demek istiyorum, ticari ve teknik sartlar, yayinlarin yazi agirlikli olmasi sonucunu getiriyordu. Kaldi ki yazi, basli basina entelektuel bir derinligin garantisi olamaz. Ne/nasil yazdigin daha onemlidir.
Yazinin tamami icin link
Puslu Kitalar Atlasi Sergisi
İhsan Oktay Anarin ayni adli eserinden İlban Ertem’in yaptigi Puslu Kitalar Atlasi cizgi roman uyarlamasina iliskin sergi 2 Nisanda aciliyor, 26 Nisana kadar da Ankara’da Cer Modernde ziyaret edilebilecek. Sergide 3 metre x 1,5 metre genisligindeki panolarla kitaptan sayfa ve ayrintilar, cesitli eskizler, aciklayici metinler kullaniliyor. Onur Ozmen’in sergi ve kitap icin hazirladigi akustik beste, serginin fon muzigi olarak dinlenebilecek. Oner S. Biberkokunun hazirladigi, seslendirmesini Yekta Kopan’in yaptigi İlban Ertem Anlatiyor belgeseli ve Ugur Erbas’in teaser calismasi sergi suresince gosterilecekler.
4 Nisan Cumartesi saat 13:30’da İlban Ertem e Saygi basligi altinda bir etkinlik gerceklestirilecek. Serginin acilisi olarak da gorulebilecek bu etkinlikte Memo Tembelcizer, Kenan Yarar, Korkut Oztekin, Berat Pekmezci ve Zeynep Ozatalay albumden cesitli sahne ve kareleri kendi usluplarinda yeniden cizerek yorumlayacaklar. İnteraktif bir performans olarak yapilacak etkinlik uc ayri bicimde gelisecek: bir yandan cizer arkadaslar bir masa etrafinda cizimlerini surdurecekler ve tamamlanan cizimler, seyircilere ekrandan aninda yansitilacak. Diger yanda Levent Cantek ve Levent Gonenc, Puslu Kitalar Atlasi uyarlamasi ve cizgi roman hakkinda bilgilendirmelerde bulunarak İlban Ertem’le soylesi yapacaklar. Seyirciler ise hem cizgi uretimlerini gorecek hem de cizerlere ve İlban Ertem’e sorular yoneltebilecek.
Etkinlik, İlban Ertem’in, calismasini okurlarina imzalamasiyla son bulacak…